हेटौडा–हेटौंडा उपमहानगरपालिका–१३ कि सबिता लामा (नाम परिवर्तन) ले करिब डेढ वर्षअघि १६ वर्षको उमेरमै हेटौंडा–१२ का १८ वर्षीय आकाश लामा (नाम परिवर्तन ) सँग भागी बिहे गरिन् । १७ वर्ष पुग्दा नपुग्दै अहिले उनी छोरो च्यापेर हिँड्छिन् । पहिलो सन्तानको रुपमा उनले गत कात्तिकमा छोरो जन्माएकी हुन् ।
सुरुमा सामान्य चिनजान भएका उनीहरु विस्तारै प्रेम सम्बन्धमा परेको र कक्षा ७ मा पढ्दा पढ्दै बिहे भएको लामा बताउँछिन् । बिवाहपछि विद्यालय भर्ना भए पनि घरायसी कामले पढ्न नसकेको उनको भनाइ छ । उनको श्रीमान आकाशले भने भर्खरै कक्षा १२ को परीक्षा दिएका छन् । आकाश पनि सानै उमरेको भएको र पढ्दै गरेको हुँदा उनीहरु अहिले आफ्नो हरेक खर्चको लागि घरपरिवारमा नै निर्भर रहेको सबिता बताउँछिन् ।
‘बिहे गर्ने उमेर त भएको थिएन माया गाँसियो, बिहे पनि गर्यौं’ – उनले भनिन् । ‘लहैलहैमा लागेर सानै उमेरमा बिहे गरियो, अहिले दुःख देख्दा त्यसो गर्न नहुने रहेछ भन्ने लागेको छ ।’ उनले थपिन् । सबिताजस्तै सानै उमेरमा आमा बन्नेको बालिकाहरुको संङ्ख्या बढ्दो छ । गत बिहीबार स्वास्थ्य निर्देशनालयसंगै रहेको एमसिएच केन्द्रमा दुईजना २० वर्षभन्दा कम उमेरका किशोरीहरुले गर्भ परीक्षण गराए । त्यसमध्ये हेटौंडा ४
फरेष्ट्रीबाट आएकी १८ वर्षिय नाम बताउन नचाहने किशोरीले भन्ने आफ्नो उमेरसम्म लुकाउन
खोजिन् । सुरुमा आफ्नो सहि उमेर बताउन नचाहने उनले पछि भने नाम नभन्ने शर्तमा खुलेरै कुरा गरिन् । २० वर्षभन्दा कम उमेरमा बिहे गर्नसमेत सरकारले रोक लगाएको अवस्थामा आफू गर्भवती पनि भएकाले अनेक प्रश्नको जवाफ दिनबाट बच्न आफूले उमेर लुकाउन खाजेको उनले बताइन् । एक वर्षअघि प्रेमसम्बन्धमा परी बिहे गरिकी उनले भर्खरै कक्षा सिईई परीक्षा दिएकी छन् ।
उनी निस्किए लगत्तै निजगढ घर भएकी १९ वर्षिया सरिता खड्का पनि गर्भ जाँच गराउन आइन् । गर्भ परीक्षण गराउन एक्लै पुगेकी उनी आत्तिएकी देखिन्थिन् । उनको स्थिति भने अरुको भन्दा अलिक फरक रहेछ । सानै उमेरमा बिहे गर्न र बच्चा जन्माउन नहुने ज्ञान भएकी उनले भने आफूले बाध्यताले बिहे गरेको बताइन् । घरको आर्थिक स्थिति कमजोर भएकोले आफूलाई पढ्न मन हुँदा हुँदै पनि बिहे गर्नुपरेको उनले सुनाइन् ।
हेटौडा अस्पतालको पछिल्लो नौ महिनाको तथ्यांक हेर्दा २० वर्षमुनिका दुईसय किशोरी आमा बनेका छन् । हेटौडा अस्पतालले दिएको तथ्यांकअनुसार चालु आर्थिक वर्षको चैत महिनासम्म हेटौंडा अस्पतालमा एकहजार ८ सय ४१ जना महिला सुत्केरी भएका छन् । ती मध्ये २० वर्षमुनिका किशोरी दुईसय जना रहेको अस्पतालले जनाएको छ ।
अस्पतालको अनुसार सबैभन्दा कम उमेर १७ वर्षमा तीनजना बालिका आमा बनेका छन् । चालु आवको नौ महिनामा हेटौंडा उपमहानगरपालिकाभित्रका मात्रै दुईसय ६५ किशोरीले पहिलोपटक गर्भ परीक्षण गराएका थिए । चार पटक गर्भ परीक्षण गराउनेको संङ्ख्या भने दुईसय १० रहेको छ ।
बाल विवाहका कारण वैवाहिक जीवन दिगो नहुने, परिपक्व नभई सन्तान जन्माउँदा स्वास्थ्यसम्बन्धी विभिन्न समस्याहरू देखिने, लैंगिक हिंसा, यौनजन्य हिंसा, बालश्रम, बेचबिखन जस्ता थप हिंसाहरूले बालिका र महिलाहरू थप प्रताडित हुन पुग्ने अवस्था सिर्जना भइरहेको हेटौंडा उपमहानगर स्वास्थ्य शाखाका प्रमुख सुपेन्द्र कार्कीले बताए । आजको साझाकुरा दैनिकमा श्रीजना नेपालले यो समाचार लेखेकी छन् ।